Rozmawiałam ostatnio z mamą, która dopiero co zakończyła sądową batalię o dziecko. Rozmawiałyśmy chwilę o tym i tak od słowa do słowa wyszło na jaw, że mimo sprawowania przez nią zdecydowanej większości opieki nad córką samodzielnie, ojciec nadal ma nieograniczoną władzę rodzicielską. Klientka powiedziała mi, że za bardzo nie wiedziała co to jest władza rodzicielska i po co ograniczać władzę rodzicielską. Miała nadzieję, że pełna władza dla ojca dziecka zagwarantuje jej wychowywanie dziecka we względnym spokoju. Dlaczego stało się zupełnie odwrotnie?
Co to jest władza rodzicielska i po co ją ograniczać?
Władza rodzicielska to formalna więź łącząca rodzica z dzieckiem. Z jednej strony oznacza prawa (do decydowania o dziecku, do zarządzania jego majątkiem, reprezentowania go wobec świata), ale także obowiązki (przede wszystkim wychowania).
Co to jest władza rodzicielska w oderwaniu od wzniosłych słów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W praktyce władza rodzicielska przejawia się w kilku aspektach, często problematycznych w normalnym funkcjonowaniu:
- decydowanie o miejscu zamieszkania dziecka;
- decydowanie o edukacji dziecka – wybór przedszkola, szkoły, rodzaju klasy, zajęć dodatkowych;
- decydowanie o opiece zdrowotnej dziecka.
Jeśli każdy z rodziców ma pełną władzę rodzicielską to każde z nich może podjąć decyzję o wszystkich sprawach dziecka. Jeśli rodzice się nie zgadzają ze sobą – decyzję musi podjąć sąd opiekuńczy.
Dlaczego ogranicza się władzę rodzicielską?
Żeby dało się normalnie funkcjonować. Jeśli jeden z rodziców na stałe opiekuje się dzieckiem, a drugi z rodziców jest rodzicem „dochodzącym” to pozostawianie mu nieograniczonej władzy rodzicielskiej sprawia, że życie staje się nieznośne. Jeśli opiekuję się dzieckiem w głównej mierze, to chcę mieć możliwość samodzielnie zapisać je do przedszkola, lekarza. Chcę móc przeprowadzić się pod miasto. Chcę móc, bez zgody drugiego rodzica wyjechać na wakacje. Dopóki oboje mamy władzę rodzicielską – nasze głosy są równe.
Oczywiście w sytuacji, gdy rodzice sprawują opiekę naprzemienną powyższa argumentacja jest zupełnie odwrotna – będziemy argumentować, że władz rodzicielska powinna zostać przy obojgu rodzicach sprawujących pieczę nad dzieckiem, aby mogli to robić faktycznie po równo.
Dlaczego się ogranicza władzę rodzicielską?
Sąd decydując się na ograniczenie – bądź pozbawienie władzy rodzicielskiej – generalnie powinien kierować się dobrem dziecka. W praktyce decyduje także funkcjonalność danego rozwiązania, to z kim dziecko mieszka itp. Duże znaczenie może mieć to czy rodzice ze sobą współpracują. Paradoksalnie im matka lepiej dogaduje się z ojcem tym większa szansa na przegranie wniosku o ograniczenie ojcu władzy rodzicielskiej. Bowiem jeśli rodzice współpracują to rokują lepiej na wykonywanie władzy naprzemiennej.
Władza rodzicielska to nie to samo do kontakty z dzieckiem. Kontaktom poświęcę osobny artykuł, ale już dziś chciałam zaznaczyć jedną kwestię. Można być całkowicie pozbawionym władzy rodzicielskiej i nadal mieć szerokie kontakty z dzieckiem. Taki scenariusz jest stosunkowo rzadko spotykany – co nie znaczy, że niemożliwy. Przypomnę też, że wina za rozpad małżeństwa nie wpływa bezpośrednio na decyzje sądu w zakresie uregulowania władzy rodzicielskiej. Pisałam o tym w tym artykule.
