Prawa niepełnoletniej matki

Dzisiejszy wpis jest zainspirowany tematem, który podjęła Mamaginekolog – Nicole Sochacki-Wójcicka na swoim instagramie – opieki zdrowotej nad nastolatkami. I bardzo jej za to dziekuję, bo natchnęło mnie to do rozpoczęcia pewnej akcji – o czym na końcu wpisu.

Jak słusznie zauwazyła Nicole – dziewczyna/młoda kobieta, która nie ukończyła 18 lat i nie jest pełnoletnia nie może sama skorzystać z opieki zdrowotnej (prywatnej czy publicznej!), poza sytuacjami nagłymi, zagrożeniem jej życia lub zdrowia (np. pomoc medyczna po wypadku czy chociażby rozpoczynająca się akcja porodowa). Aby udzielić pomocy medycznej dziewczynie niepełnoletniej lekarz powinien mieć na to zgodę jej rodzica bądź opiekuna prawnego i tę zgodę odnotować w dokumentacji medycznej. Po ukończeniu 16 lat przez pacjentkę wymagane są dwie zgody – jej i jej opiekuna prawnego.

A co w sytuacji, gdy taka pacjentka zajdzie w ciążę? Co prawda ciąże bardzo młodych nastolatek raczej nie są nadmiernie częstym zjawiskiem w Polsce, ale pamiętajmy, że mówimy tu także o dziewczynach 17-18 letnich. Już nie dzieciach, a jeszcze nie dorosłych w świetle prawa. Ich sytuacja prawna jest ogromnie skomplikowana.

Niepełnoletnia matka

W Polsce pełnoletność osiąga się – co do zasaday – po ukończeniu 18. roku życia. Do tego czasu „dziecko” pozostaje pod opieką rodziców lub innych opiekunów prawnych, którzy sprawują nad nim władzę rodzicielską – w tym reprezentują go wobec osób trzecich, w sądach, urzędach.

Fakt zajścia w ciążę nie zmienia niczego w sferze prawnej młodej mamy. Wszystkie zabiegi/konsultacje w czasie ciąży wymagają zgody jej opiekuna prawnego. Dotyczy to także opuszczenia szpitala po porodzie! Podkreślam – taka zgoda wymagana jest także od dziewcząt, które ukończyły 16 lat.

W koncekwencji, ponieważ młoda mama sama pozostaje pod władzą rodzicielską – nie przysługuje jej władza rodzicielska wobec własnego dziecka, aż do dnia w którym ukończy 18 lat (wtedy nabędzie je automatycznie). Tym problemom poświęcę wkrótce odrębny wpis.

Dla przypomnienia – kobiety w ciąży i w okresie połogu mogą korzystać ze świadczeń opieki zdrowotnej niezależnie od posiadanego ubezpieczenia: Ciąża a świadczenia medyczne.

Szkoła

Warto podkreslić, że – choć praktyka jest w tym zakresie różna – szkoła ma obowiązek udzielić uczennicy w ciąży wszelkiej pomocy niezbędnej do ukończenia przez nią edukacji, w tym udzielić urlopu od zajęć. Jeśli ciąża, poród lub połóg powoduje, że uczennica nie może zdawać egzaminów w terminie, szkoła jest zobowiązana do wyznaczenia dodatkowego terminu egzaminów w okresie nie dłuższym niż sześć miesięcy. Absolutnie nikt nie ma prawa takiej uczennicy z tego powodu wyrzucić ze szkoły!

Zasiłek macierzyński

Wiek nie wyklucza z możliwości otrzymywania świadczenia rodzicielskiego („kosiniakowego”) bądź innych zasiłków z zabezpieczenia społecznego. Sprawdźcie szegóły we wpisie: Zasiłek macierzyński czy kosiniakowe? Do wniosku potrzebna będzie jednak dodatkowo zgoda opiekuna prawnego niepełnoletniej matki.

A może ślub?

Pewnym rozwiązaniem problemu braku pełnej zdolności do czynności prawnych małoletniej matki i braku władzy rodzicielskiej, może być zawarcie związku małżeńskiego z pełnoletnim mężczyzną. Więcej informacji na ten temat przeczytacie tutaj: Ślub przed 18nastką.

Adwokat Kobiet pro bono

Od pewnego czasu chodziła za mną myśl o zaangażowaniu się w świadczenie pomoy prawnej pro bono. Wracajac do początku wpisu – dzisiaj doszłam do wniosku, że już wiem, komu chciałabym pomagać. Od dziś każda przyszła młoda mama, która nie ukończyła 18 lat i ma trudną sytuację życiową może się zgłosic do mnie z prośbą o poradę prawną – zupełnie za darmo. Wasz start w macierzyństwo musi być niewyobrażalnie trudny – mam nadzieję, że uda mi się choć trochę pomóc.

Aleksandra Wejdelek-Bziuk

Adwokat Kobiet