fbpx
Obrazek na bloga Adwokat Kobiet adwokat z Warszawy Aleksandry Wejdelek-Bziuk. Tekst: Urlop wychowawczy komu przysługuje? Czy na urlopie wychowawczym można pracować? Czy na urlopie wychowawczym można wysłać dziecko do przedszkola? Na zdjęciu: mama i przedszkolak na plaży, obejmują się.
Mam umowę o pracę,  urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy 2022 – ABC

Urlop wychowawczy 2021 – czy coś się zmieniło? Jakie zasady udzielania i korzystania z urlopu obowiązują aktualnie? Sprawdź, jakie najczęstsze pytania zadają moje klientki w sprawach urlopu wychowawczego.

Urlop wychowawczy 2022

Ostatnio o pomoc poprosiła mnie Pani Ewelina, która wykorzystuje właśnie przysługujący jej urlop wychowawczy. Pracodawca zagroził, że jeśli Pani Ewelina pośle dziecko do przedszkola odwoła ją z urlopu wychowawczego. Niestety synek Pani Eweliny ma poważne kłopoty zdrowotne i jego mama nie jest pewna, czy poradzi sobie w przedszkolu. Chciała wysłać go do przedszkola „na próbę” i jeśli wszystko byłoby ok zrezygnować z urlopu wychowawczego. Boi się jednak, że zostanie na przysłowiowym lodzie, jeśli cała akcja się nie powiedzie – przecież nie zostawi małego dziecka samego w domu. 

Brzmi znajomo? System opieki nad małymi dziećmi niestety mocno szwankuje. Jeszcze z takim 3-latkiem to może jest trochę łatwiej (w końcu mamy gwarantowane państwowe przedszkole), ale co zrobić po zakończeniu urlopu macierzyńskiego? Przecież roczne dziecko jest jeszcze bardzo małe, a mama musi wracać do pracy…. Często jedynym rozwiązaniem jest urlop wychowawczy.


Urlop wychowawczy – komu przysługuje?

Urlop wychowawczy jest uprawnieniem pracowniczym – trzeba mieć umowę o pracę przez cały czas trwania urlopu – obojętnie czy na czas określony czy nieokreślony. Oznacz to, że z urlopu wychowawczego nie skorzystają z niego osoby zatrudnione na umowach zlecenie itp. oraz m.in. osoby, którym umowa przedłużyła się do dnia porodu! Mogą jednak z niego skorzystać Ci pracownicy, których umowa wygasa w trakcie planowanego urlopu – jednak tylko do dnia zakończenia umowy.

Przed przejściem na urlop wychowawczy pracownik musi być zatrudniony co najmniej 6 miesięcy. Do tego okresu wlicza się okresy przepracowane u poprzednich pracodawców.

Z urlopu wychowawczego mogą skorzystać oboje rodzice – pod warunkiem, że oboje mają umowę o pracę! Mogą też wykorzystywać go równolegle.

Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego składa się z co najmniej 21 dniowym wyprzedzeniem. Pracodawca jest związany wnioskiem – musi go udzielić.

Ile trwa urlop wychowawczy 2022?

  1. Wymiar urlopu wychowawczego to 36 miesięcy, ale jeden rodzic może wykorzystać maksymalnie 35 miesięcy.
  2. Urlop wychowawczy można podzielić na części – maksymalnie 5, chyba że już wcześniej podzieliśmy na części urlop rodzicielski. Wtedy liczba części urlopu wychowawczego proporcjonalnie się zmniejsza.
  3. Co do zasady urlop udzielany jest na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

Sprawdź też: Urlop wychowawczy komu przysługuje? Nagranie video.


Ubezpieczenie w trakcie urlopu wychowawczego

  1. W okresie urlopu odprowadzane są składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz zdrowotne – pod warunkiem nie posiadania innego tytułu do ubezpieczenia. Można zatem bez przeszkód korzystać z opieki zdrowotnej na NFZ. Okres urlopu wychowawczego jest jednak uznawany za tak zwany „okres nieskładkowy”, co ma znaczenie dla przyszłych roszczeń emerytalnych.
  2. W okresie urlopu wychowawczego nie można skorzystać pobierać zasiłku chorobowego np. z tytułu zwolnienia lekarskiego czy zwolnienia na chore dziecko.
  3. Za okres urlopu wychowawczego nie nalicza się urlop wypoczynkowy, za lata, w których byłaś nieobecna przez cały rok.
  4. Jesteś na urlopie wychowawczym i rozważasz kolejną ciążę? O prawach i możliwościach kobiety, która zaszła w kolejną ciążę na urlopie wychowawczym szczegółowo pisałam w artykule Ciąża na urlopie wychowawczym?

Czy urlop wychowawczy jest płatny?

Niestety nie. Chyba, że mama (lub tata) przebywająca na urlopie wychowawczym spełnia warunki do pobierania zasiłku rodzinnego (w 2021 r. wynosi on 95 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia).

Zasiłek rodzinny przysługuje co do zasady osobom o najniższych dochodach – tj. jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 674,00 zł.

Mamie pobierającej zasiłek rodzinny przysługuje dodatek wychowawczy w wysokości 400 zł.

Wnioski o świadczenia składa się w gminie lub jej właściwym ośrodku pomocy społecznej.


Czy na urlopie wychowawczym można pracować?

Celem urlopu wychowawczego jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. To jedyny fragment jakiegokolwiek przepisu, który regulowałby kwestię „pracy na urlopie wychowawczym”. Nie ma żadnych precyzyjnych sformułowań, które pozwalałyby na precyzyjne określenie „co wolno na urlopie wychowawczym”, a czego nie wolno.

Przyjmuje się, że co do zasady praca na urlopie wychowawczym jest zakazana (inaczej niż na urlopie macierzyńskim), chyba, że praca nie wyłącza sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Sprawdź też: Czy można zrezygnować z urlopu macierzyńskiego?

Czy w urlop wychowawczy 2021 nadal rządzi się tymi samymi prawami? Czasami słyszy się, że na urlopie wychowawczym można pracować na pół etatu albo tylko na zleceniu. To wszystko zbyt daleko idące uogólnienia. Każdy przypadek należy interpretować indywidualnie. Jestem zdania, że dozwolone jest na pewno „dorabianie”, które nie koliduje z opieką nad dzieckiem – popołudniami, zdalnie, w czasie gdy dzieckiem zajmuje się po pracy jego tata. Powiedziałabym, że zdecydowanie wykluczone jest pracowanie każdego dnia „na cały etat” lub w wymiarze do tego zbliżonym.


Czy na urlopie wychowawczym można zapisać dziecko do przedszkola?

Czy na urlopie wychowawczym można zapisać zatem dziecko do przedszkola? Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi. Wiem, że ta kwestia jest szczególnie boląca. Możliwość zapisania dziecka do żłobka czy przedszkola w okresie korzystania z urlopu wychowawczego rodzi wiele kontrowersji.

Generalnie przyjmuje się, że samo uczęszczanie dziecka do takiej placówki – bez względu na liczbę godzin – nie będzie przerwaniem tej opieki. Nie ma więc przeszkód, aby składać wniosek w systemie rekrutacyjnym, czy podpisać umowę. Ale pamiętajcie – decyduje nie wymiar przedszkolnych godzin czy rodzaj umowy, a to czy nadal sprawujesz osobistą opiekę nad dzieckiem. Jeśli dziecko jest w przedszkolu przez 8 godzin każdego dnia, a dodatkowo odbiera je babcia, to trudno mówić o tym, że mama nadal sprawuje nad nim ciągłą opiekę. Nie po to jest urlop wychowawczy.


Praca na urlopie wychowawczym – konsekwencje

Może zastanawiasz się skąd pracodawca miałby w ogóle wiedzieć, że podjęłaś inną pracę? Niestety trzeba go o tym poinformować. Ze względu na to, że jako zarządzający naszymi składkami powinien ten fakt zgłosić do ZUS. Z dniem, w którym podejmujemy umowę o pracę/ zlecenie/ rozpoczynamy działalność gospodarczą podlegamy już bowiem ubezpieczeniom z tytułu tej nowej aktywności, a nie jak dotychczas z tytułu urlopu wychowawczego. Nie musimy przy tym informować pracodawcy,z gdzie dokładnie pracujemy, w jakim charakterze ani za ile.

Nie dotyczy to umowy o działo, która co do zasady nie wpływa na składki do ZUS.

Odwołanie z urlopu wychowawczego

Sam fakt takiego zgłoszenia nie wywołuje żadnych konsekwencji i często przemija całkowicie bez echa. Jednak należy się liczyć z tym, że w razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca może wezwać pracownika do stawienia się do pracy. W takim wypadku robi to w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania.

Ups…. A co jeśli się nie stawimy w wyznaczonym dniu do pracy? Ano najprawdopodobniej czeka nas zwolnienie i to nawet dyscyplinarne. W takim wypadku wtedy tylko w sądzie będziemy mogli dochodzić, że zwolnienie było niesłuszne, bo do zaprzestania sprawowania opieki nie doszło.

Sprawdź też: Z jakiego powodu można zwolnić pracownika?


Powrót do pracy z urlopu wychowawczego – ochrona przed zwolnieniem

Z urlopu wychowawczego można zrezygnować w każdym czasie (za zgodą pracodawcy) albo po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy (najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy). W tym celu składamy do pracodawcy pisemny wniosek. Wnioskiem tym pracodawca jest związany.

Teoretycznie pracodawca powinien umożliwić powrót na poprzednio zajmowane stanowisko z takim samym wynagrodzeniem…. W praktyce bywa różnie. Niestety nie przysługuje również żadna szczególna ochrony przed zwolnieniem po powrocie z urlopu wychowawczego.


Masz problem z pracodawcą? Zostałaś niesłusznie zwolniona albo pracodawca nie wypłacił Ci wynagrodzenia? A może ZUS odmówił wypłaty zasiłku? Zapraszam Cię serdecznie do mojej kancelarii w Warszawie lub do skorzystania z mojej oferty porad prawnych online. Szczegóły i kalendarz online, przez który wygodnie się zapiszesz znajdziesz tutaj.

Polecam Ci także moje szkolenia online dla mam i kobiet w ciąży, naładowane wiedzą i praktycznymi poradami:

Masz problem z pracodawcą? Zostałaś niesłusznie zwolniona albo pracodawca nie wypłacił Ci wynagrodzenia? A może ZUS odmówił wypłaty zasiłku? Zapraszam Cię serdecznie do mojej kancelarii w Warszawie lub do skorzystania z mojej oferty porad prawnych online. Szczegóły i kalendarz online, przez który wygodnie się zapiszesz znajdziesz tutaj.

Polecam Ci także moje szkolenia online dla mam i kobiet w ciąży, naładowane wiedzą i praktycznymi poradami:

baner reklamowy adwokat Kobiet aleksandra wejdelek-bziuk

9 komentarzy

  • Beata

    na podstawie jakiego artykułu prawnego twierdzi pani, że na urlopie wychowawczym nie mozna pracowac? Ostatnio czytałam oświadczenie Departamentu Polityki Rodzinnej,ze nie ma przeszkód, przy zachowaniu oczywiście pewnych zasad, bo np jezeli w czasie wychowaczego podejme prace na pół etatu jako nauczyciel (tj. 9h w tygodniu) to przeciez nie zaburzy to mojej opieki nad dzieckiem,ponieważ w czasie tych kilku godzin sprawowac opieke moze np. ojciec lub żłobek. Urlop wychowawczy to nie jest z reguły calodobowa opieka nad dzieckiem.

    • Aleksandra Wejdelek-Bziuk

      Polecam czytanie ze zrozumieniem, a przede wszystkim do końca: „Jestem zdania, że dozwolone jest na pewno “dorabianie”, które nie koliduje z opieką nad dzieckiem – popołudniami, zdalnie, w czasie gdy dzieckiem zajmuje się po pracy jego tata. „

  • Paulina Kos

    Pani Adwokat pismo o urlop wychowawczy trzeba złożyć w terminie 21 dni przed końcem urlopu macierzyńskiego ?
    Jeśli ja powinnam teoretycznie wrócić do pracy w marcu 2020 a umowę mam do października to mogę wziąć wychowawczy do października i wtedy już umowa z pracodawcą rozwiązuje się samoistnie? Nie muszę się stawiać i przęsła mi świadectwo pracy?

  • Maria Brzoza

    Nie do końca się zgodzę z Pani wpisem. Pisze Pani „Generalnie samo uczęszczanie dziecka do takiej placówki – bez względu na liczbę godzin – nie będzie przerwaniem tej opieki. Ale pamiętajcie – decyduje nie wymiar przedszkolnych godzin czy rodzaj umowy, a możliwość pogodzenia pracy (innych aktywności) z osobistą opieką nad dzieckiem.” Dziecko może uczęszczać do placówki ale w bardzo małym wymiarze godzin i nie codziennie. Zdaje się że jest to ok 3h 2 dni w tygodniu maksymalnie. W przeciwnym wypadku urlop jest odbierany.

  • Agaa

    Witam, czy bedac na urlopie wychowawczym jest mozliwosc alby zapisała corke do publicznego przedszkola aby nawiazala kontakt z innymi dziecmi oczywiscie nie rezygnujac z urlopu wychowawczego? Godziny w ktorych by przebywala 8-13, niestety moja praca jest 3 zmianowa wiec nie moge poki co wrocic do pracy, czy pracowadca moze zwolnic mnie gdy sie o tym dowie? Bardzo prosze o poradę, dziekuje i pozdrawiam 🙂

Jeśli masz krótkie pytanie śmiało zadaj je w komentarzu - odpowiem, gdy tylko będę miała wolną chwilę!